2021

Een nieuw jaar op de teller.

Ineens moet ik denken aan het lied: “Op bergen en in dalen, ja overal is God”.

Op bergen en in dalen
en overal is God.
Waar wij ook immer dwalen
of toeven, daar is God.

Waar mijn gedachten zweven
of stijgen, daar is God.
Omlaag en hoog verheven
ja, overal is God.

Zijn trouwe Vaderogen
zien alles van nabij.
Wie steunt op zijn vermogen
die dekt en zegent Hij.

Hij hoort de jonge raven,
bekleedt met gras het dal,
heeft voor elk schepsel gaven,
ja, zorgt voor ‘t gans heelal.

Roem Christen, aan mijn linke
en rechterzijde is God.
Waar ‘k macht’loos nederzinke
of bitter lijd’, is God.

Waar trouwe vriendenhanden
niet redden, daar is God.
In dood en doodse banden,
ja, overal is God

Dit is wel een mooie uitvoering op “Nederland zingt”.

Ik wist niet (meer) dat de eerste zin ‘op bergen en in dalen EN overal is God’ was.
Het lied is een verbinding van Gods grootheid in de schepping, zoals je dat ook vindt in diverse Psalmen, de grootheid van Gods regering en de grootheid van Gods trouw die je bijstaat in alle dingen. De schaduw aan je rechterzijde (Psalm 121,5). Het is een lied dat moeiteloos samenvloeit met een ander lied uit mijn jeugd: hoger dan de blauwe luchten en de sterretjes van goud woont een Vader in de hemel die van alle kinderen houdt.

Maar ….         Er blijft altijd iets wringen.

Ik wil niets aan deze liederen afdoen. Zeker niet dat ik ze graag heb gezongen in mijn vroege jeugd. Dat ze een jong mens als ik konden vullen met vreugde en vertrouwen.
Ik snap ook dat oudere mensen dit ‘kinderlijke’ geloof niet graag kwijt willen. Maar een lied verandert de wereld niet.

Stel, je bevindt je in een vluchtelingenkamp – zou je een dergelijk lied dan uit volle borst gaan staan zingen: waar trouwe vriendenhanden niet redden, daar is God?

Jezus sommeert zijn leerlingen, wanneer zij afdalen van de hoge berg waar zij zijn transfiguratie (zijn gedaanteverandering) hebben meegemaakt, te zwijgen over wat zij hebben gezien “voordat de Menszoon uit de dood is opgewekt” (Matteüs 17,9).

Het lied is niet verkeerd. Het wordt vaak te ondoordacht gezongen. Het kan zelfs sentimenteel worden, omdat men zich de implicaties niet realiseert. Wie de grootheid van God in schepping en bestel bezingt, verplicht zich in zijn/haar leven om daarnaar te leven.

Ik haat, Ik verfoei uw feesten, in uw vieringen schep Ik geen genoegen. Want als u Mij brandoffers en meeloffers brengt behagen ze Mij niet; uw vredeoffers van gemeste kalveren kan Ik niet meer aanzien. Bespaar Mij het lawaai van uw liederen; de klank van uw harpen wil Ik niet meer horen! Nee, het recht moet stromen als water, de gerechtigheid als een nooit opgedroogde beek.

(Amos 5,21 – 24)

En:

‘Wat heb Ik aan al uw offers?’ zegt de HEER. ‘Ik ben verzadigd van de brandoffers van uw rammen en van het vet van uw mestkalveren. Ik schep geen behagen in het bloed van stieren, lammeren en bokken. Wie heeft u gevraagd mijn voorhoven plat te lopen als u komt om voor Mij te verschijnen? Breng Mij toch niet langer nutteloze meeloffers. Uw wierook is een gruwel voor Mij. Nieuwe maan, sabbat en feestbijeenkomst: feest vieren samen met onrecht kan Ik niet uitstaan. Uw nieuwe maan, uw feesten, Ik haat ze hartgrondig, zij zijn een last die Ik niet langer dragen kan. Wanneer u uw handen uitstrekt, sluit Ik mijn ogen voor u, zelfs als u uw gebeden vermenigvuldigt, luister Ik niet naar u: uw handen zitten vol bloed. Was u, reinig u! Uit mijn ogen met uw misdaden! Houd op met kwaad doen. Leer liever het goede te doen, betracht rechtvaardigheid, help de verdrukten, verschaf recht aan de wezen, verdedig de weduwen.

(Jesaja 11,11 – 17)

De profeten herinneren ons eraan dat het meest betekenisvolle omslaat in zinloosheid en bedrog, omdat het vertoon is, of de extase van het moment (je goed voelen).

Op bergen en in dalen – als we overal God tegenkomen, staren wij daarbij liever niet in de verten (kijk toch eens hoe mooi!), maar kijken wij elkaar in de ogen.

Ik hoop voor dit jaar alle goeds voor ons allen!
Een jaar zonder de dreiging van weer een covid-19 golf.
Nog meer hoop ik op een jaar van ontwaken, van een groter, ruimer bewustzijn
Van Gods grootheid en van ons naar Gods beeld en gelijkenis geschapen zijn.

Gerard Knol

Een jongetje op Soerabaya (Java) wandelt langs een dreigende muurtekening die aandacht vraagt voor de strijd tegen corona. (Trouw 01 10 2020)

Hoe houden we de moed erin?

“Weerbaarheid – Met de tweede golf van de coronacrisis spoelt er ook flink wat somberheid door het land. Hoe houden we perspectief? Trouw zocht naar wijze raad. Kijk wat nog wél kan – en denk aan de bokspartij Ali-Foreman.”

Zo begint het voorpagina-artikel van dagblad Trouw van vandaag (01 10 2020).

Rutte gisteren in de Tweede Kamer: “De coronamoeheid slaat toe, zeker nu de dagen korten en ons leven zich weer meer achter de voordeur gaat afspelen.” Er zal nóg meer gevraagd gaan worden van de mentale weerbaarheid van mensen.

Filosoof Lammert Kamphuis vertelt over een experiment dat een antwoord op die vraag in zich draagt: “Psychologen zetten eens drie groepen mensen onder aan een berghelling. De mensen uit de eerste groep stonden er in hun eentje, de mensen uit de tweede groep mochten een vriend meenemen, en aan de derde groep werd gevraagd om aan vrienden te dénken. De groepen kregen de vraag: hoe steil denk je dat de helling is? De eerste groep, die er alleen voor stond, schatte de berg het steilste in.”

Voorts verduidelijkt hij: “Het leven lijkt minder zwaar wanneer je mensen om je heen hebt die je steunen. Maar vooral, zeg ik de stoïcijnse filosoof Epictetus na: het is niet de situatie die ons verwart, het zijn onze denkbeelden erover.”

Tegengif?

Kijken naar wat er nog wél kan (psycholoog Madelijn Strick).

De delen van de dag markeren m.b.v. wandeling en meditatie bijvoorbeeld (theoloog en monnikThomas Quartier).

Jezelf trainen in geduld, zoals Mohammed Ali deed in zijn bokswedstrijd tegen George Foreman. Het leek of hij zich liet inpakken door Foreman. Het bleek dat hij hem zo afmatte. Uiteindelijk was het Ali die Foreman knock out sloeg. Wij moeten de klappen van het virus incasseren en uiteindelijk overwinnen wij het virus.  (Aldus, andermaal: filosoof Kamphuis)

Humor, zoals we die aan de dag legden tijdens de eerste coronaronde. Humor helpt om minder somber, gestrest, bezorgd en verveeld te zijn én het helpt om onderling af te stemmen.

Als laatste: in contact blijven. Sociaalpsycholoog Paul van Lange van de Vrije Universiteit noemt het vitamine S (van sociaal).

Deze gezichtspunten houden we in gedachten.

Het zijn praktische vingerwijzingen die niet al te moeilijk zijn.

Het moeilijkste is het tegenspreken van onze angsten op een dieper niveau.

De onverschilligheid inzake en het verzet tegen stringente maatregelen, twee sociale verschijnselen die mij opvallen, kunnen toegeschreven worden aan een grote behoefte om de dieperliggende angst niet te voelen. Een vorm van ‘je kop in het zand steken’.

Hoe erken je angst zonder je erdoor te laten bepalen?

Met enige nuchterheid. Kijk uit het raam en constateer dat de wereld er nog steeds is, ondánks corona, zij het mét corona.

Kijk naar de mensen om je heen. Ook zíj zijn er nog steeds. Probeer op zo’n moment toe te laten dat er liefde is.

Kijk ook naar de gemeente waarvan jij deel uitmaakt. Waar twee of drie in mijn naam vergaderd zijn, ben ik in hun midden. Aldus Jezus, genezer van mensen.

Leg, als laatste, voordat je gaat slapen en wanneer je opstaat, je leven in handen van God. Wijd je leven aan God. Dat is wezenlijk méér dan een antigif tegen corona. Het is ook geen stringente maatregel tégen corona. Het is het licht, de sfeer waarin je leeft, ook al zet je je maar aan de gewoonste dagelijkse taken. De nabijheid van God vormt een ándere basis van vertrouwen dan welke tactiek ook om de angst tegen te spreken. Toegegeven: ik zal nooit beweren dat het altijd gemakkelijk is. Maar ieder moment dat je de waarheid ervan ervaart, is er één.

Gerard Knol

 

De aarde en haar volheid

Pak de psalm er eens even bij. Psalm 24.

“Van de HEER (= de onuitgesproken en onuitspreekbare NAAM van God) is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen.”

Zing even mee: “De (laag) aar- (hoger) de (lager) en haar volheid zijn des Heren ko- nink (de hoogste toon in deze psalm) lijk domein, de wereld en die daarin wonen.”

De psalm proeft de majesteit van God die binnenkomt in de stad op de berg. Sion/Jeruzalem zal ongetwijfeld bedoeld zijn, maar wordt niet genoemd.

De berg van de HEER. Alleen een zuiver mens mag er komen. “Wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert.”

Deze mens zal zegen en recht ontvangen van God.

Wie is dan die God, die koning vol majesteit?

De HEER – allerlei kwaliteiten worden genoemd en het eindigt met: de HEER van de hemelse machten.

En zo zijn wij ongemerkt via de fundamenten van de schepping beland in de hemelse sferen.

En centraal in deze kosmos staat de ontmoeting van mens en God: de zuiverheid van hart en wezen tegenover deze majesteit die zegent en recht verschaft.

Is Moria (denk maar aan het vluchtelingenkamp) ook deze berg van de HEER? De plek waar de engel van de HEER ingreep om te voorkomen dat Abraham zijn eniggeboren zoon van het verbond, Izaäk, zou offeren (Genesis 22).

Een mens zonder leugen, van onbesproken gedrag, betrouwbaar in woord en daad.

We kunnen deze psalm niet zingen zonder tegen de wereld van onze tijd aan te lopen, zonder te struikelen, ons te verslikken in de woorden.

Wij worden op de proef gesteld: Adam, waar ben je? Mens, wie wil je zijn?

We maken graag selfies. We verlangen naar geluk en naar succes. Maar wat is de betekenis van ons leven?

Als wij geluk en succes als uitgangspunt nemen, komen wij niet automatisch uit bij betekenis en zin.

Gezondheid en liefde dan?

Nou, ja, … reine handen, een zuiver hart, wie zich niet inlaat met leugens, zegt de psalm.

Zegen en recht van God. Is dat hetzelfde als geluk, gezondheid of liefde?

Liefde kalibreert ons leven.

Kalibreren = het kaliber vaststellen. Van internet: “Kalibreren – het vergelijken van de metingen van een instrument met die van een ander instrument waarvan men weet dat het betrouwbaar is, om een eventuele systematische meetfout te ontdekken, zodat daarvoor gecorrigeerd kan worden.”

En daarom: laat liefde dan ook het kaliber zíjn dat ons leven waardevol maakt – zonder leugens.

Ds. Gerard Knol